Hoşgeldin Veganuary. Eskiden bu ay proteinini nereden alıyorsun, neden bal yemiyorsun, bitkiler de acı hissetmiyor mu gibi sorularla dolar ve sabrı zorlardı. (Cevap: Hayır, ve bu konuya gelecekteki sayılarda geri döneceğim.) Şimdi ise giderek daha fazla insan bu konuya meraklı, detaylarla ilgili, et ve süt tüketimini azaltma konusunda dikkatli, hatta bir ay denedikten sonra vegan olmaya karar verdikçe sorular da zorlaştı. Bazıları detaylı araştırma gerektiriyor. Basit sinir sistemleri olup merkezi beyinleri olmayan midyeler ve diğer çift kabuklular, örneğin istiridyeler ve taraklar, acı hissediyor mu? Eğer hissetmiyorlarsa, veganlar tarafından yenebilirler mi? İncirler tozlaşma için arılara bağımlı olduğuna göre ve yaban arısı dişi incire girdiği zaman onu tozlaştırsa da yumurtalarını bırakamadığı için öldüğüne göre incir vegan mı? Mantarların geniş dünyası hakkında gerçekten ne biliyoruz?

Okuma, öğrenme, sorgulama, yeni sorular, yeni tartışmalar—bir veganın hayatının döngüsü. Benim için veganlık, bir şeyi tüketmek için açık aramak değil, hayvan refahı için tüketmemeyi tercih etmektir. Vegan olduğumdan beri, kasap önünden geçerken Earthlings belgeselindeki sahneler aklıma gelmeden edemiyorum. O halde benim Veganuary kapsamındaki sorum şu: Bilim daima yeni buluşlar ve sorular ortaya çıkarıyor olsa da, eşitlikçi, kapsayıcı ve insancıl bir dünya yaratmaya çalışıyorsak, türcülük karşıtı adaletin de savunucusu olmamız gerekmez mi?

Beşinci sayıdan kısa başlıklar:

Mekan: Arayış sona erdi: kruvasan bulundu.
Makale: Bölüm İki: Süt ürünleri ve yumurtanın etik problemleri: Gerçekte neler oluyor?
Haberler: Hazır mısın, Veganuary geldi.
Tarif: Tomaso Mannu’dan evde vegan peynir yapımı.
Tabak: Ace Pizza’nın patlıcanlı pizza sandviçleri Pembury Tavern, Lower Clapton’da.

Önceki sayımıza buradan ulaşabilirsin.

Mutlu Veganuary! Bu yıl kimler (en azından) bir ay vegan?

Hazal

Arayış Sona Erdi: Kruvasan Bulundu

Words by: Hazal Yılmaz

Veganlığa geçiş sürecim, oldukça net bir yol izledi. İlk olarak, karada, gökyüzünde ya da suyun altında yaşayan, nefes alan her türlü canlıyı yemekten vazgeçtim. Ardından Fransız kültürü esintili, beslenme düzenimin büyük parçası olan peynir tabakları, pazar omletleri, Fransız tostu, crème caramel ve profiterolden. Veganların artan taleplerine yanıt olarak gelişen teknoloji ve mutfakla haşır neşir olmak bir zamanlar yediğim ve anımsamalarımda kalan pek çok lezzeti veganlaştırmama yardımcı oldu. Pazar omletleri ıspanak patates veya pırasalı nohut unundan yapılıyor, bazı haftalarda zerdeçallı tofu çırpmayla yer değiştiriyor. Peynir, ister ev yapımı ister hazır, bulması çok kolay, çeşit bol. Rastlayamadığım ve evde yapamadığım tek şey, çıtır çıtır, ufalanan, kat kat kruvasandı. Arayış başladı.

Paris’te birkaç arkadaşım şubeleri çoğalmaya başlayan, Land & Monkeys adlı vegan pastaneye yönlendirdi ilk. Ama ne yazık ki, beklediğim gibi çıkmadı. Kruvasan soğuk, neşesiz, hamur gibi; Croque Monsieur ise üstü bulamaçla kaplı ekmekler olarak masama teşrif etti. Bir sonraki durak: Cloud Cakes. Lezzetli ama benim için biraz fazla tatlı. En sonunda VG Pâtisserie’de buldum kendimi. İşte bu! Aradığım kruvasan. Ama ne yazık ki Paris’te yaşamıyorum ve kruvasan ziyafeti için bir hafta sonu Paris’e trenle gitmek romantik görünse de, pek ucuz değil. Londra’ya döndüm ve soruşturmalara başladım. Kısa süre sonra Bethnal Green’de Knead A Little Love çıktı karşıma, 2024 Nisan’daki kapanışlarına kadar, canım ne zaman kruvasan çekse, meskenim belliydi.

19 Aralık. Broadway Market’te Third Culture Deli’de sıradan bir gün. Tezgahtaki hafif tuzlu ve çıtır kruvasanı görünce filtre kahveyle sipariş ediyorum. Bingo! Spitalfields’te yeni açılan vegan pastahaneden aldıklarını söylüyorlar.OKJA, 2020’de Camps Bay’de kuruluyor, Kloof Street’teki şubelerinden sonra 2024 Temmuz’unda Londra’ya göçüyor. Birkaç ay şehirde olmadığım göz önüne alınacak olursa çok da geç kalmış sayılmam.

Ürünlerinin sırrı, sadece Michelin yıldızlı pasta şeflerinin tarifleri geliştiriyor olması değil, aynı zamanda kendi bitkisel sütlerini İtalyan yulaflarıyla, glifosat kalıntısı olmadan yapmaları, soğuk sıkım rafine edilmemiş ayçiçek yağı ve deniz tuzu kullanmaları. Soya sütü, dört yaşındaki bir çocuğun çikolata parçacıklı kurabiyesini içine daldırmak isteyeceği lezzette. Peki ya tereyağı? Özel üretim, kajudan. Mağazada sattıkları her şeyde bu yağı kullanıyorlar, görünce canım çekip aldığım swirl (tatlılar) da dahil.

Ne sipariş etmeli: Açıkçası, her şeyi! Eğer yakındaysan, her gün farklı bir ürün deneyebilirsin. Pizza Twist’ten Cinnaswirl’e kadar o gün fırından ne çıktıysa.

Favorim: Kruvasan. Net. Zaten aradığım da buydu.

Bonus: OKJA, yarattığı lezzetleri aynı zamanda satıyor. Bagel ve sandviçler için mükemmel kaju krem peynir, çikolatalı fındık ezmesi; muz, hurma, hindistan cevizi, keten tohumu, baharatlar ve gizli malzeme: kekik özütüyle yapılan granola raflarda gördüklerimden bazıları.

Adres: 29 Toynbee St, London E1 7NE

Bölüm İki:

Süt ürünleri ve yumurtanın etik problemleri: Gerçekte neler oluyor?

Şu soruya cevap vererek başlayalım: Aslen neden veganız?

Bitkilerin, meyvelerin ve tahılların içindeki besin değerlerini öğrenip bedenimizle daha sağlıklı bir ilişki kurduğumuz için mi?Evet, olabilir, sebeplerden biri. Kalp krizi, diyabet, kanser gibi pek çok hastalık karşısında doğru beslenme şekli olduğundan mı? Bonus diyelim; daha uzun ve mutlu yaşamak, kim istemez? Karbon ayak izimizi azaltmak, nefes alabildiğimiz, felaketlerden uzak, ortak geleceğimiz için elimizden geleni yapma çabamızdan mı? Evet. Güçlü bir neden. Asıl sebep şu: Biz hayvanlar için veganız. Hayvanlar derken sadece evimizde beslediğimiz için ailemizden biri olarak kabul ettiğimiz, yavrumuz olarak gördüğümüz kediler, köpekler, tavşanlar değil, videolarına bakamadığımız için “kapat kapat!” diyerek başımızı çevirdiğimiz, tabağımızda et parçası olarak sonlanmak için mezbahalarda kesilen koyunlar, kuzular, hindiler, tavuklar, danalardan bahsediyoruz. Onların konuşamadığı yerde sesimizi yükseltmek ve bu sisteme hayır demek için veganız.

Süt içmiyoruz, süt ürünleri tüketmiyoruz çünkü:

Hiç sütün evine nasıl geldiğini düşündün mü? Muhtemelen hayır; yoksa tüketmezdin. Bir inek, suni yollarla hamile bırakılıyor ve yaklaşık 283 gün sonra yavruluyor; yavru doğumdan hemen sonra annesinden koparılıp makinelerden akan ikame ile besleniyor. Anne inek, üretimi artırmak için genellikle antibiyotik yardımıyla yaklaşık on ay boyunca sağılıyor. Süt pastörize ediliyor, fabrikalarda paketlenip, raflara yerleştiriliyor. Yaklaşık 60 gün süren süt vermediği dönemin ardından yeniden suni yollarla, bedenine müdahale edilerek hamile bırakılıyor. Bu döngü, ineğin verimliliği düşene kadar devam ediyor ve sonunda kesime gönderiliyor. İnek, doğurduğu buzağıları besleyemiyor, onlarla tanışamıyor. Bu durum, kadın bedeni üzerindeki hegemonyayı gündeme getirerek, eko-feminist bir bakış açısıyla başka sorular doğuruyor.

Eğer süt, peynir ve yoğurt tadını arıyorsan, iyi haber: Geçiş çok kolay. Büyük şehirlerdeki hemen her mağazada, artık bu ürünlerin bitkisel bazlı alternatifleri mevcut: Peynir severlerin bile ayırt edemeyeceği parmesan, latte’leri kremalı yapacak yulaf, soya, bezelye ya da badem sütleri ve cacık için mükemmel yoğurtlar. Sadece peynir özelinde, İngiltere’de I’m Nut Ok, Kinda Co, La Fauxmagerie, Violife, Sheese, gibi markaların yanı sıra Philadelphia, Applewood ve Babybel gibi popüler markaların vegan versiyonları satışta. Liste uzayıp gidiyor, ancak ambalajlı ürünlerden kaçınmak isteyenler için, aşağıda, The Recipe bölümümüzde anlatacağımız gibi, evde kolayca hazırlanabilen vegan peynir tarifleri var.

Yumurta yemiyoruz çünkü:

Kümeslerde neden sayısız tavuğun başında bir horoz bulunduğunu hiç düşündün mü? Biz düşündük ve araştırdık. Öğrendiklerimiz yumurta yemememizin nedeni. Arka bahçede bile tavuk besleniyor olsa hayvancılık endüstrisinin işine yarayanı dişi tavuklar. Yeni teknolojiler, daha yumurtadayken erkek civcivleri belirleyip öldürüyor. Bu, ne yazık ki en iyi ihtimal. Çoğunlukla horozlar boyunları kırılarak veya makinelerle öldürülüyor, çünkü işe yaramıyorlar. Seçilen tavuklar, yılda yalnızca 10-15 yumurta verebilecekken, GDO’lu yemlerle beslenerek 300’e kadar yumurta vermeleri sağlanıyor. Yumurta üretmek için kendi bedenlerindeki kalsiyumu kullanan tavuklar, fabrikalarda giyotin altına girmemişlerse, kemik erimesi nedeniyle eceliyle ölüyor. VVe tüm bunlar, etin, sütün ve yumurtanın tadından vazgeçemediğimiz için yaşanıyor.

Peki, neden Just Egg, Oggs, Crackd gibi ürünleri veya ev yapımı aquafaba’yı denemiyoruz? Aquafaba, nohut gibi baklagillerin haşlandıktan ya da süzüldükten sonra kalan suyudur ve temel bir vegan malzeme. Tarife göre, yumurta yerine elma püresi, keten tohumu ya da yumuşak tofu gibi alternatifleri kullanabilirsin.

Vegan dünyası geniş; keşfetmeye ve kendini dönüştürmeye açık bir alan, merak ettiğinde.

2014 yılında Birleşik Krallık merkezli, kar amacı gütmeyen bir kuruluş olarak Matthew Glover ve Jane Land tarafından başlatılan Veganuary kampanyası, seni veganizm hakkında bilinçlendirmeyi ve Ocak ayı boyunca bu yaşam tarzını benimsemeye teşvik etmeyi amaçlıyor.

2024 yılında dünya genelinde 1,8 milyon kişi Veganuary’ın kaynaklarından faydalandı. Bu süreçte, 17,5 milyon e-posta gönderildi ve yılın sebzesi mor tatlı patates seçildi. Ayrıca 2.100’den fazla yeni vegan menü ve ürün piyasaya sürüldü. Bunlar arasında Ben & Jerry’s Strawberry Cheezecake, Burger King’in Vegan Royale’ı ve Greggs’in Vegan Sosisli Ruloları dikkat çekti.

Birleşik Krallık'ta, Beyond Meat, Pizza Hut’ta bitkisel bazlı pepperoni ile lansman yaptı. Costa Coffee ise BOSH! ile iş birliği yaptı. Bitkisel bazlı yemeklere odaklanan paket servis hizmeti Planthood, Dragons' Den televizyon şovunda yatırım aldıktan sonra %500 oranında bir büyüme kaydetti ve daha geniş bir tanınırlık kazandı.

2025 yılında Veganuary’ın neler yapacağını ve hangi değişimlere öncülük edeceğini görmek için heyecanlıyız. Ocak ayı boyunca, sen de arkadaşların, partnerin, ailen ya da çocuklarınla birlikte vegan olmayı deneyebilir ve bu süreçte nasıl hissettiğini görebilirsin. Her adımında yanındayız!

Evde Feta, Vegan Keçi Peyniri, Camembert ve Ricotta!

Salatalarında ve kahvaltılarında kullanabileceğin feta, pizzada rendeleyip eritebileceğin mozzarella, makarna üzerine parmesan, tost için uygun çedar dilimleri, taze ricotta ya da camembert. Tomaso Mannu, evde vegan peynir yapmayı kolaylaştırmak için hazırladığı kitler ve tariflerle seni destekliyor.